सूचना-प्रविधि निकै मौलाउँदा पनि धेरैका लागि बिकासको प्रतिफल वइलाएको छ । एकातिर मानव उपस्थितिलाई यन्त्रद्वारा बिस्थापित गर्ने बिस्तृत योजना सहित चौथो औद्योगिक क्रान्ति (Fourth Industrial Revolution) एकाइसौं शताव्दीको संघारमा उभ्याइएको छ भने आर्कोतिर विश्वको आधा जनसंख्या चरम गरिविमा जिउन वाध्य छ । सूचना प्रविधि सम्बन्धि ठूला कम्पनिहरु (Tech-Giant) को सेवा भित्र एकाधिकार बलियो हुँदै गएको छ; नाफा आर्जनको जुक्तिका रुपमा बजारले deception, manipulation र asymmetry लाई ग्रहण गरिरहेको छ । उपभोक्तालाई केन्द्रमा राख्ने स्वतन्त्र बजार (Laissez faire) र श्रमलाई राष्ट्रको धन मान्ने एडम स्मिथका मान्यताहरु चेपुवामा परेका छन । ग्लोबलाइजेसन र सूचना प्रविधिले ल्याएको तिब्र परिवर्तनलाई संबोधन हुने गरि बिकासका अवधारणा र मान्यतामा पनि परिवर्तनको खाँचो टड्कारो देखिएको छ ।
बिकासको प्रतिफल राम्रो मात्रै हुन्छ भन्ने हुँदैन, यो त निर्दयी र पक्षपाति पनि हुनसक्छ । त्यसैगरी बिकासको लक्ष आर्थिक वृद्धि त हो नै; त्यो भन्दा धेरै दिगो कल्याणको बिस्तार हो । वर्तमान समाजले बिकासको प्रभाव, अभाव र दवावको सामना गरिरहेको छ; मानवीय सह-भावमा चुनौतिहरु थपिएका छन । आर्थिक असमानता चुलिएको छ । अत: बिकासको प्रतिफल सबैका लागि; सँधैका लागि भन्ने बिचार, मान्यता र उपायहरु प्रति समर्पित आयाम हो- सिमान्त ।
सुझावको अपेक्षा सहित धन्यवाद ।
जेसी वाग्ले©
अलग बिचारको प्रस्तुति
इन्कम्स्को सिमान्त
